Những kiểu mua bán tận diệt của TQ tại Việt Nam

Cách đây hơn 10 năm, phong trào “giết trâu lấy móng” diễn ra rầm rộ ở nhiều vùng nông thôn Việt Nam, vì lúc bấy giờ giá của bốn cái móng bằng giá... cả một con trâu khi bán cho thương lái Trung Quốc. Một số người dân và bọn “trâu tặc” tìm cách chặt móng trâu đem bán. Chỉ một thời gian rất ngắn, số lượng trâu giảm mạnh, sức kéo của nông dân bị triệt phá nghiêm trọng.

Khoảng năm 1997, thương lái Trung Quốc sang Việt Nam ráo riết thu mua mèo với giá cao. Người dân lùng sục khắp các thôn bản, ngõ ngách, nhà nào có mèo là mua về để bán sang Trung Quốc. Thậm chí, nhiều người còn trộm mèo của nhà hàng xóm đem bán. Tình trạng bắt trộm mèo trong dân diễn ra khá phổ biến, đời sống của bà con xóm làng xáo trộn. Nguy hại nhất là đại dịch chuột diễn ra vào những năm 1997 - 1998, một phần do số lượng mèo đã cạn kiệt.

Sau khi triệt thu cây máu chó, hoàng đằng, củ ba mươi, cây khúc khắc (thổ phục linh)… các thương lái lại săn lùng mua thân cây cu li tươi với giá 2.500-4.000 đồng/kg. Ban đầu, người dân chỉ khai thác ở những bìa rừng, nhưng sau đó thì đào xới mọi nơi để bán. Hiện nay, người ta hiếm thấy bóng dáng cây này xuất hiện.

Mấy năm trước, thương lái Trung Quốc còn phao tin, sưa, một loại gỗ quý của Việt Nam, có thể chữa được nhiều bệnh tật và tận thu với giá cao. Thấy lãi, "sưa tặc" thi nhau chặt trộm gỗ sưa bán cho Trung Quốc, khiến lượng gỗ quý này hiện giờ chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Khoảng tháng 11/2012, hàng trăm người dân xã Ngọc Lây, huyện Tu Mơ Rông và các xã Măng Cành, Măng Bút, Hiếu, huyện Kon Plông - Kon Tum đổ xô lên rừng tìm bứt cây kim cương về bán cho thương lái Trung Quốc với giá 1 triệu đồng/kg. Người dân không quản nguy hiểm lùng cây. Sau một thời gian ngắn loại cây này có nguy cơ bị tiêu diệt, trở thành thực vật nguy cấp quý hiếm thuộc nhóm IA.

Năm 2013, người dân các xã Hưng Thủy, Sen Thủy (huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình) đổ xô đi đào rễ cây mật nhân, được cho là chữa "bách bệnh" để bán với giá 50.000đồng/kg cho thương lái Trung Quốc.

Cuối năm 2012, một số thương lái Trung Quốc cũng đến huyện Châu Thành (Hậu Giang) đặt vấn đề mua ngọn sắn, lá sắn non với giá 1.500 đồng/kg khiến người dân đổ xô trồng. Tuy nhiên, chỉ một năm sau giá lá sắn giảm mạnh, người mua "bặt vô âm tín". Người trồng sắn đứng ngồi không yên, do thu hoạch lá non khiến sắn không xuống củ được.

Đầu năm 2014, rất nhiều đoàn thương lái người Trung Quốc đến các tỉnh miền Tây đặt hàng mua số lượng lớn lá khoai lang với giá 10.000 đồng/kg. Họ yêu cầu một hợp tác xã vận động nông dân cắt lá khoai lang đem đến nơi tập trung để đưa xe đến chở và chi tiền hoa hồng 1.000 đồng/kg. Theo các chuyên gia nông nghiệp, khoai lang bị vặt lá non thì năng suất sẽ giảm trên 50%, có thể không cho củ được.

Ngày 10/2/2014, thương lái Trung Quốc tung tin thu mua mầm thảo quả với giá gần 50.000 đồng/kg, trong khi giá bán cao nhất vào dịp giáp Tết chỉ từ 16.000 - 18.000 đồng/kg. Ở Hà Giang và nhiều địa phương biên giới phía bắc, thảo quả là cây xóa đói giảm nghèo vì có giá trị kinh tế cao. Nếu người dân chặt mầm ồ ạt thì thiệt hại kinh tế là rất lớn.

Theo Chi cục Kiểm lâm Khánh Hòa, có thông tin người dân khai thác trắc dây để bán cho thương lái Trung Quốc (TQ) với giá 10.000 - 12.000 đồng/kg. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa xác định rõ thương lái TQ mua trắc dây vì mục đích gì. Điều lạ là người dân khai thác theo kiểu “đào tận gốc, lấy tận ngọn”, rồi cắt gỗ thành khúc ngắn khoảng 30 cm - 1 m để cân ký bán.

Năm 2013, trên địa bàn Tây Nguyên rộ lên việc thương lái Trung Quốc thu mua gốc, rễ cây hồ tiêu đang sống với giá 40.000 đồng/kg. Nhiều người nghèo ham lợi đã đào bới trộm rễ tiêu đem bán khiến hàng chục ha tiêu có nguy cơ bị hủy hoại.

Những tháng đầu năm 2014, tại các huyện Anh Sơn, Con Cuông, Tương Dương, Quỳ Hợp, Quỳ Châu, Quế Phong (Nghệ An), thương lái Trung Quốc thu gom dược liệu, chủ yếu là lá chua ke với giá 7.000-8.000 đồng/kg. Hàng trăm người đã đổ xô vào rừng, tận diệt loài cây quý này, khiến khu dự trữ sinh quyển có vành đai xanh lớn nhất Đông Nam Á (Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Mát) bị đe dọa nghiêm trọng.

Cùng thời gian này, trên địa bàn huyện Hoài Nhơn bắt đầu xuất hiện một số điểm thu mua cà gai leo (cây cà quánh). Ban đầu, cà gai leo được mua với giá 5.000đồng/kg. Đến nay, loại này được đẩy lên 7.000 đồng/kg, do khan hiếm.

Trong khi đó, tại địa bàn huyện An Lão, lá trầu được thương lái Trung Quốc và bạn hàng lùng mua ráo riết. Tại các xã An Quang, An Hòa và An Hưng (An Lão), việc mua bán trầu diễn ra rầm rộ. Giá trầu từ 5.000đ/kg ban đầu, tăng dần và có lúc lên tới 45.000đ/kg. Giá cao, người dân không ngại vét hết dây trầu ở nhà vẫn không đủ bán. Dân tràn cả vào những cánh rừng tìm lá trầu.

Ông Nguyễn Văn Thành, chủ nhiệm HTX cá sấu giống Nam Bộ (Q.12, TP.HCM), cho biết gần đây thương lái Trung Quốc đang săn mua ráo riết cá sấu sống, đặc biệt là cá sấu con có trọng lượng 3-5kg, khiến giá cá sấu tăng chóng mặt. Thời điểm này năm ngoái, giá cá sấu sống chỉ 120.000-140.000 đồng/kg nhưng nay lên xấp xỉ 230.000 đồng/kg. Ông Thành khuyến cáo, nếu tình hình này kéo dài rất có thể sẽ làm sụt giảm số lượng và chất lượng cá sấu giống trong tương lai.